Núi Mã Yên ở Hoa Lư.

Núi Mã Yên thuộc địa phận xã Trường Yên, huyện Hoa Lư. Núi nằm trong quần thể Khu di tích lịch sử văn hóa Cố đô Hoa Lư, đối diện đền thờ Vua Đinh Tiên Hoàng.
Núi Mã Yên có chiều cao tầm 200m, giữa võng xuống nhưng hai đầu nhô cao; từ xa nhìn giống chiếc yên ngựa nên được gọi là Mã Yên.

Tương truyền rằng khi Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi Hoàng Đế năm 968, ông đã chọn vùng núi non hiểm trở là Hoa Lư để xây dựng Kinh đô rồi sau đó lấy núi Mã Yên làm án. Vì vậy, sau khi Vua băng hà, nhân dân đã đưa thi hài ông lên an táng trên đỉnh núi. Ngoài ra, ở chân núi về phía Nam còn có lăng vua Lê Đại Hành.

Lăng vua Đinh và lăng vua Lê đều xây từ năm 1840 (đời Minh Mạng thứ 21) và được trùng tu vào năm Hàm Nghi thứ nhất (1885). Lăng mộ đươc đặt ở chính giữa núi, nơi võng xuống thấp mà dân gian hình dung là cái yên ngựa.

Lăng vua Đinh xây bằng đá, có một bệ thờ trên đặt một lư hương cũng bằng đá. Trước lăng một tấm bia đá có đề chữ: "Đinh triều, Tiên Hoàng đế chi lăng, Minh Mạng nhị thập nhất niên ngũ nguyệt, sơ nhị nhật phụng sắc kiến". Mặt sau bia cũng có đề "Hàm Nghi nguyên niên cửu nguyệt, nhị thập tứ nhật trùng tu tiên đế lăng".

Lăng vua Lê Đại Hành nằm dưới chân Mã Yên Sơn đi về hướng nam. Hai bên lăng có hai quả núi mà theo các nhà phong thủy cho là " Long chầu, hổ phục". Lăng cũng được xây bằng đá như lăng vua Đinh. Trước lăng cũng có bia dựng từ đời Minh Mạng

Leo lên 265 bậc đá, tới đỉnh núi Mã Yên, du khách có thể thắp hương khấn lễ tại Lăng Vua Đinh. Từ đỉnh núi Mã Yên có thể phóng tầm mắt bao quát toàn bộ không gian khoáng đạt, cổ kính của Cố đô Hoa Lư.

Từ đỉnh núi du khách có thể phóng tầm nhìn bao quát toàn cảnh cố đô Hoa Lư: Phía trước Mã Yên sơn là dãy núi Rù trùng điệp như một bức tường thành bao vay lấy đền vua Đinh, vua Lê với rặng Phi Vân sơn điệp nổi lên nền trời như một áng mây bay. Xa xa là giòng Hoàng Giang như con rồng uống khúc, kia là núi Kiếm trông như một thanh gươm tuốt trần, núi Cột Cờ cao vút mà bóng cờ của nước Đại Cồ Việt như vẫn còn thấp thoáng tung bay. Dưới chân núi là ruộng đồng, đường xá kẻ thành ô nganh dọc như bàn cờ với làng mạc ẩn hiện giữa một miền nước non hoang động vừa thực vừa ảo.

Tại làng Trường Yên thuộc cố đô Hoa Lư hàng năm có mở hội từ ngày 15 đến 20 tháng hai âm lịch thu hút đông đảo người hành hương từ khắp nơi về tham dự và tưởng nhớ đến công đức của nhị vị anh hùng dân tộc:

Ai là con cháu rồng tiên?
Tháng hai mở hội Trường Yên thì về .
Về thăm đất cũ Đinh, Lê
Non xanh nước biếc bốn bề như xuân.

- Nguồn ảnh từ internet